Մարդիկ սկսում են զզվել իրենց մարմնից. հոգեբան Անեթ Շամիրյան

հարցազրույց

Սեռական բռնության և դրա հետևանքների, հասարակության ընկալման և կանխարգելման մասին զրուցել ենք «Երկուսով» հոգեբանական կենտրոնի հոգեբան, հոգեթերապեֆտ Անեթ Շամիրյանի հետ։

Լաուրա Հարությունյան

Սեռական բռնության և դրա հետևանքների, հասարակության ընկալման և կանխարգելման մասին զրուցել ենք հոգեբան, հոգեթերապեֆտ Անեթ Շամիրյանի հետ։

-Շատ են արդյո՞ք սեռական բռնության ենթարկված մարդիկ, որոնք դիմում են հոգեբանի։

-Շատ դեպքերում մարդիկ, ելնելով տարբեր պատճառներից, չեն բարձրաձայնում սեռական բռնության դեպքերը, դժվար է ասել` քանի տոկոսն են դիմում, բայց համաշխարհային ստատիստիկայով յուրաքանչյուր երեք կնոջից մեկը ենթարկվում է բռնության, իսկ մեր երկրում, քանի որ չեն բարձրաձայնում, չենք կարող հստակ սահմանել, թե ինչքան մարդ է ենթարկվել բռնության։ Հոգեբանի դիմել, աջակցություն ստանալ քչերն են անում, քանի որ ամաչում են խոսել նման թեմաներից։

-Ի՞նչ մոտեցում եք ցուցաբերում այն մարդկանց, որոնք դժվարանում են պատմել, կամ առաջին անգամ պետք է խոսեն սեռական բռնության մասին։

-Պետք է լինենք ընդունող և երբեք չքննադատենք, եթե մարդը պատրաստ չէ խոսել նման թեմայից, ոչ մի կերպ չենք ստիպում կամ խնդրում մանրամասն պատմել, պետք է հարգենք հոգեբանական և ֆիզիկական սահմանը, ստեղծենք ապահով միջավայրը, վստահություն ձեռք բերենք, որպեսզի տուժածը կարողանա հանգիստ խոսել։

-Ինչպիսի՞ն են երեխաների և մեծահասակների արձագանքները բռնության վերաբերյալ։

-Իհարկե տարբեր են, մեծահասակները ավելի գիտակից են, այլ կերպ են նայում այդ թեմաներին, բայց, միևնույն է, մարդիկ ազատ չեն խոսում, քանի որ կա «ամոթ» ասվածը։ Շատ դեպքերում մարդիկ չեն գիտակցում, որ այն, ինչ իրենց հետ պատահել է, սեռական բռնություն է, որովհետև մենք չունենք շատ գիտելիք այդ մասին, նաև քիչ են մարդիկ, որոնք սեռական դաստիարակություն են ստացել։

-Ի՞նչպես օգնել երեխաներին, որոնք բռնության զոհ են դարձել։

-Այս դեպքերում խորհուրդ է տրվում անպայման դիմել մասնագետի, քանի որ կարող է վատ անդրադառնալ երեխայի հետագա կյանքի վրա, պետք է հնարավորինս լուրջ մոտենալ հարցին և չփորձել ճնշում գործադրել երեխայի վրա, պետք է ստեղծել ապահովության մթնոլորտ, որպիսի երեխան չամաչի և կարողանա խոսել։

-Ի՞նչ ազդեցություն կարող է ունենալ աջակցությունը կամ անտեսումը նման դեպքերում։

-Եթե միջավայրը լինի աջակցող, հնարավոր է, որ մարդիկ ավելի շատ բարձրաձայնեն նման թեմաները և դիմեն օգության։ Գոյություն ունի «Զոհին մեղադրել» հասկացություն, որը շատ կարևոր է չունենալ, որովհետև բռնություն վերապրած մարդու մոտ ամոթի և մեղքի զգացում կարող է առաջանալ, որը դժվարացնում է ապաքինման գործընթացը։

-Ի՞նչ մոտեցումներ կառաջարկեք, որոնք կօգնեն անձին արագ վերականգնվել։

-Մարդկանց տեմպը տարբեր է, չենք կարող հստակ ժամանակ սահմանել, նախ պետք է հասկանալ` արդյոք բռնության ենթարկված անձը նույն միջավայրում է, թե ոչ, կան արդյոք մարդիկ, որոնք աջակցում են նրան՝ ընտանիքի անդամները, ընկերները, կամ դիմե՞լ է մասնագետի, սրանք այն կարևոր գործոններն են, որոնք կհեշտացնեն ապաքինումը։

-Ի՞նչ վերաբերմունք պետք է ցուցաբերի հասարակությունը բռնության ենթարկվածի նկատմամբ։

-Պետք է հասկանալ, որ այն անձը, որը ենթարկվել է բռնության, մեղավոր չէ, հասարակությունը պետք է աջակցող վերաբերմունք ցուցաբերի, դա կարող է լինել տարբեր հարթակներով, տարբեր ձևերով։ Գոյություն ունի «Բռնության մշակույթ», դա այն հասարակությունն է, որտեղ շատ են նման դեպքերը, և բոլորն արդարացված են, մենք պետք է երբեք չարդարացնենք, և եթե ինչ որ հարթակներով, թեկուզ հումորով, փորձում են մեղադրել անձին, պետք է չընդունենք և փորձենք օգտակար լինել։

-Արդյո՞ք հոգեբանները ներգրավված են կրթական ծրագրերում՝ երեխաների և դեռահասների շրջանում սեռական բռնության կանխարգելման համար։

-Ինչքանով որ գիտեմ, պետական կառույցներում մշտական ծրագրեր չկան, բայց կան տարբեր դասընթացներ, որտեղ հնարավոր է նման գիտելիքներ ձեռք բերել, օրինակ, այն կենտրոնները, որոնք աշխատում են բռնություն վերապրած մարդկանց հետ, ունենում են տարբեր դասընթացներ, ծրագրեր, որոնց բավականին մարդիկ են մասնակցում։

-Ինչպիսի՞ն է սեռական բռնության ենթարկված անձի վերաբերմունքը սեփական մարմնի հանդեպ։

-Շատ տարբեր, բայց կան դեպքերը, երբ մարդիկ օտարանում են իրենց մարմնից, չեն կարողանում գտնել այն կապը, որը նախկինում ունեին իրենց մարմնի, սեռականության հետ, ամոթի զգացում են ունենում, զզվանք մարմնի հանդեպ։

-Արդյո՞ք ճիշտ է լուսաբանել նման դեպքերը, թե հանրային քննարկման արդյունքում տուժողը հոգեբանորեն ավելի վատ վիճակում կհայտնվի։

-Եթե լուսաբանվեն նման դեպքերը, իրազեկվածությունը կբարձրանա, բայց նկատել եմ, որ մեր հասարակությունում լուսաբանումը ճիշտ չեն անում, օրինակ, հնարավոր է բռնություն վերապրած մարդուն ներկայացնեն իր անուն-ազգանունով, դա իրավունքի խախտում է, կամ այնպես են գրում, որ հնարավոր է հասկանալ ում մասին է խոսքը, այդպիսի լուսաբանումը շատ վնասակար է լինում, բայց եթե գրագետ ձևով է լինում, իրազեկման նպատակով` լավ հետևանքներ կունենա։

Լուսանկարները՝ համացանցից