Նախագծի ղեկավար՝ Գայանե Միրզոյան
Այսօրվա դրությամբ մեր երկրում չկան պետական մակարդակով ճանաչված, մասնագիտական սկզբունքներով ձևավորված թանգարանային կառույցներ, որոնք համակարգված կներկայացնեն Արցախյան պատերազմների ընթացքը, հերոսների պատմությունները, ռազմաճակատի իրադարձությունները և պատերազմների հետևանքները։
Սակայն որոշ թանգարաններ փորձել են անդրադառնալ Արցախյան պատերազմներին իրենց ցուցադրությունների շրջանակում։
Սակայն այցելության ընթացքում պարզ է դառնում, որ կառույցը չի ծառայում իր նպատակին։ Այն չունի թանգարանային գործառույթներ, ներսում չկան ցուցադրություններ, բացակայում են այցելուների համար նախատեսված նյութեր, բացատրական պաստառներ կամ մուտքի հանրային հասանելիություն։ Փոխարենը տարածքն օգտագործվում է որպես արհեստանոց, որտեղ պատրաստվում են դրոշներ, նստարաններ և այլ արարողակարգային պարագաներ։
Կարճ զրույցի ընթացքում աշխատակիցը սկզբում ներկայացրեց որոշ հիմնավորումներ թանգարանի չգործելու մասին, սակայն երբ իմացավ, որ խոսակցությունը կապված է ուսումնագիտական աշխատանքի հետ, հրաժարվեց հարցազրույցից և հերքեց նախնական ասածները։
Այս ամենը վկայում է այն կարևոր իրողության մասին, որ Եռաբլուրը, որպես ազգային հիշողության կենտրոնական վայրերից մեկը, փաստացի չունի գործող թանգարան, թեև այն կառուցվել է հենց այդ նպատակով և կրում է համապատասխան անվանումը։ Այդ բացը հիշողության փոխանցման գործընթացը թողնում է մասնավոր նախաձեռնությունների հույսին՝ դարձնելով այն մասնատված և անկառավարելի։
«Շուշիի ազատագրումը»
Տրամապատկերի հեղինակներ՝ Կ․ Շահինյան, Ս․ Շահինյան
Սակայն այս տարածքն ունի հուշահամալիրային և ոչ թանգարանային բնույթ և ուղղակիորեն չի ծառայում Արցախյան պատերազմների պատմության ներկայացմանը։
«Թանգարանը պետք է ներկայացնի ճշմարտությունը, իսկ այն քաղաքականացված և կուսակցականացված է։ Կարելի է ստեղծել թանգարան նվիրված Արցախյան պատերազմների հերոսներին, բայց ոչ պատերազմներին, քանի որ այսօր օբյեկտիվ, գիտական, փաստերով հիմնավորված ուսումնասիրությունները Արցախյան պատերազմների մասին բացակայում են»։
Թանգարանային բացը լրացնելու փորձեր հիմնականում արվում են մասնավոր նախաձեռնությունների շրջանակում։
Առանձնահատուկ է նաև Մեդիա նախաձեռնությունների կենտրոնի կողմից 2011 թվականին մեկնարկած «Լրատուն» մեդիա թանգարանի նախագիծը, որը նպատակ ունի ուսումնասիրել և ներկայացնել Հայաստանի անկախության շրջանի կարևոր հասարակական և քաղաքական զարգացումները՝ անդրադառնալով դրանց մեդիա լուսաբանման առանձնահատկություններին։
«Լրատուն» թանգարանն ապահովված չէ մշտական ցուցասրահով, այդ իսկ պատճառով թեմատիկ նյութերը ներկայացվում են շրջիկ ցուցահանդեսների միջոցով։ Ցուցահանդեսների ընթացքում այցելուներին առաջարկվում են ինտերակտիվ հնարավորություններ՝ ֆիլմերի դիտում, թեմատիկ ռեպորտաժների ուսումնասիրում, մեդիագրագիտության խաղեր և սեփական ռեպորտաժների ստեղծում։
«Լրատուն» մեդիա թանգարանը ներկայացնում է մուլտիմեդիա պատում այն պատմական իրադարձությունների մասին, որոնք խոր հետք են թողել Հայաստանի հասարակական հիշողության մեջ, սակայն մինչ օրս չունեն պաշտոնական թանգարաններ։ Նման դեպքերից են Արցախյան պատերազմները և 1988 թվականի Սպիտակի երկրաշարժը։
«Հակամարտության լրագրության դրվագներ» ցուցադրությունը ներկայացնում է վերջին 30 տարիների ընթացքում հայկական մեդիայի աշխատանքը հակամարտությունների լուսաբանման գործում։ Այս նախագծի համար Media.am կայքի թիմն օգտվել է 90-ականների տպագիր մամուլից, սեփական արխիվային տեսանյութերից, Հանրային ռադիոյում պահպանված հազվագյուտ հաղորդումներից, լուսանկարներից ու հոդվածներից։
«Նոթեր պատերազմից» մուլտիմեդիա նախագիծը յուրահատուկ հարթակ է, որը ներկայացնում է լրագրողների անձնական պատմություններ՝ 2020 թվականի Արցախյան երկրորդ պատերազմի ընթացքում և դրանից հետո։ Նախագիծը պատկերում է, թե ինչպես է պատերազմն անդրադարձել հենց տեղեկատվության տարածման առաջնագծում կանգնած մասնագետների՝ լրագրողների կյանքի, աշխատանքի և հոգեկան վիճակի վրա։
«Իրականում Արմենի թանգարանը հայրենասիրության դարբնոց է և այն մեծ դեր է խաղում սերունդների մոտ պատմական հիշողությունը պահպանելու համար․ այն է ճանաչել մեր հերոսներին,ովքեր սեփական կյանքը հայրենիքի զոհասեղանին դնելով`անմահացել են»
