Այս լուսանկարները պատկերում են Երևանի տարբեր շինհրապարակների առօրյան, որոնք քաղաքացիների համար պատուհաս է դարձել։

Աիդա Թորոսյանը Երևանի Արաբկիր վարչական շրջանի բնակիչ է, որն ապրում է նորակառույց շենքի հարևանությամբ։ Արդեն մի քանի տարի է, ինչ նրա ամեն օրն անցնում է փոշու և աղմուկի մեջ։ Նույնիսկ մեր հարցազրույցը հնարավոր չեղավ կազմակերպել պատշաճ պայմաններով, աղմուկի պատճառով։

Պատուհան չեմ կարողանում բացել. երեխաս անընդհատ հազում է»

Արփինե Փանոսյանը ապրում է Նոր Նորքի 5-րդ զանգվածում, նրա բնակարանից ընդամենը 20 մետր հեռավորության վրա կառուցվում է նոր բազմահարկ շենք։ Շինարարությունն ընթանում է արդեն մի քանի տարի, և նրա ընտանիքի առօրյան լիովին փոխվել է։ Օդն այնքան փոշոտ է, որ պատուհան բացելը երբեմն անհնարին է լինում։ Երեխայի երկարատև հազը երկար ժամանակ է չի ապաքինվում։

Մեր հերոսները խուսափեցին ցույց տալ իրենց դեմքերը, քանի որ վախենում են խնդիրներ ունենալ իրենց տեղական համայնքներում։ Այդ պատճառով, նրանց մեկնաբանությունները տեղադրված են միայն ձայնագրությունների տեսքով։

Այս պատմությունները բացառություններ չեն։ Նմանատիպ խնդիրներ ունեն Երևանում հարյուրավոր ընտանիքներ, որոնք ապրում են նորակառույցների հարևանությամբ՝ առանց որևէ պաշտպանության։ Շինհրապարակների ազդեցությունը, որն օրական հանդիպում է բոլորին՝ անընդհատ աղմուկ, փոշի և տրանսպորտային միջոցներից արտանետվող վնասակար նյութեր, դարձել են ապրելու նոր պայմաններից մեկը։ Սա բնորոշ է քաղաքի բոլոր այն շրջաններին, որտեղ կառուցապատման աշխատանքները չեն դադարում։

Այս տեսանյութը նկարահանվել են Նոր Նորքի 5-րդ զանգվածում։ Շինարարական աշխատանքներն ընթանում են հենց բնակելի շենքի դիմաց և այս տեսարանը բացվում է բնակչի պատուհանից։

Փորձենք կանաչապատել մեր շրջապատն, ապահովելով թթվածնի քանակությունն օդում». Վաղարշակ Աբրահամյան

Բժիշկ Վաղարշակ Աբրահամյանը, նշում է, որ վերջին տարիներին շինարարական ակտիվության աճը, հատկապես նորակառույց շենքերի հետ կապված, հանգեցնում է առողջական լուրջ խնդիրների։ Նրա խոսքով, շինհրապարակներից դուրս եկող փոշին և արտանետումները պարունակում են բազմաթիվ վտանգավոր տարրեր՝ միկրոսիլիկատներ, ցեմենտի փոշի ու տարբեր քիմիական նյութեր, որոնք անմիջապես ազդում են մարդու առողջության վրա։

Բժիշկը կարծում է՝ օդի աղտոտվածության դեմ պայքարելու համար անհրաժեշտ է ոչ միայն բուժում, այլ նաև կանխարգելիչ միջոցառումների իրականացում։

«ML Mining» կազմակերպության շինհրապարակի պատասխանատու՝ Նարեկ Հայրապետյանը նշում է, որ շինանյութի տեղափոխման ժամանակ հատուկ միջոցառումներ են ձեռնարկվում, փողոցներում փոշու առաջացման խնդիրները նվազեցնելու համար։ Պատասխանատուն ասում է, որ շինանյութեր տեղափոխող ավտոմեքենաները փակվում են, որպեսզի շինարարական փոշին վնասներ չպատճառի շրջակա միջավայրին։ Նա նաև նշեց, որ շինհրապարակների մուտքը խստիվ արգելվում է, և տնօրինության հետ կապ հաստատելը բավականին դժվար է՝ կազմակերպչական բարդությունների պատճառով։

Շինարարական մյուս ընկերության ներկայացուցիչ՝ Լևոն Սարդարյանը նշում է, որ, օդի աղտոտվածությունը կապված չէ իրենց աշխատանքների հետ, այլ տարբեր տեսակի գործունեություններից, որոնք ավելի մեծ ազդեցություն ունեն, քան շինարարական աշխատանքներն են։ Նա վստահեցնում է, որ բոլոր շինարարական նորմերը խիստ պահպանվում են և վերահսկվում։

Լուսանկարները և տեսանյութը կատարվել են Բարեկամության փողոցում շինարարական աշխատանքներ իրականացվող շինհրապարակից։

Չնայած շինհրապարակների պատասխանատուների դրական պատասխաններին, համացանցում առկա են տարբեր կայքերի օդի աղտոտվածության ցուցանիշների առցանց տվյալները, որոնք ևս փաստում են այն մասին, որ Երևանի օդի աղտոտվածությունը տարեցտարի աճում է։ ՀՀ ՇՄՆ «Հիդրոօդերևութաբանության և մոնիթորինգի կենտրոն» ՊՈԱԿ-ը պարբերաբար ներկայացնում է օդի որակի մոնիթորինգի տվյալներ։ Այս տվյալները կարևոր են աղտոտվածության աղբյուրները և տարածման ուղղությունները հասկանալու համար։ Այս տվյալները հավաքվում են հատուկ կայանների միջոցով, որոնք տեղադրված են տարբեր վայրերում՝ ապահովելով տվյալների տարածական բաշխվածությունը։

Համաձայն իրականացված արդյունքների 2024 թվականին 2023 թվականի համեմատությամբ Երևան քաղաքի մթնոլորտային օդում տարվա ընթացքում տարբեր հատվածներում, տարբեր օրերին դիտվել են փոշու, ազոտի և ծծմբի երկօքսիդների պարունակությունների գերազանցումներ։

Երբ փոշու մակարդակը փոփոխվում է, շատ կարևոր է հասկանալ, թե ինչ ազդեցություն ունեն այդ փոփոխությունները շրջակա միջավայրի և մարդու առողջության վրա։ Եթե փոշու կոնցենտրացիան անցնում է որոշակի չափանիշները, դա կարող է հանգեցնել տարբեր բացասական հետևանքների։

IQAir կայքը, միջազգային պլատֆորմ է, որն իրական ժամանակում ներկայացնում է տարբեր քաղաքների օդի աղտոտվածության մակարդակը։ Այս տվյալները վերաբերում են Երևան քաղաքին և դրանց վիճակագրությանը։ Հաշվի առնենք, որ օդի աղտոտվածության մակարդակը կարող է տարբերվել ժամեր և օրեր հետո՝ կախված տարբեր գործոններից՝ օրինակ՝ արտանետումներից, օդային հոսքերից, կամ տեղական այլ իրավիճակներից:

Այս տվյալները կարևոր են ոչ միայն գիտական ուսումնասիրությունների, այլև հասարակության համար։ Հասարակությունը պետք է տեղյակ լինի օդի աղտոտվածության ցուցանիշների մասին՝ առողջության վրա դրանց ազդեցությունը հասկանալու համար։​
Ավելին, հասարակության ակտիվ մասնակցությունը, օրինակ՝ բնապահպանական նախաձեռնություններին մասնակցելը, կարող է նպաստել աղտոտվածության նվազեցմանը։​

Շինարարական աշխատանքներից բացի, օդի աղտոտման պատճառ կարող են լինել նաև ոչ պատշաճ կերպով շինարարական նյութեր տեղափոխող ավտոմեքենաները, քանի որ չպաշտպանված բեռնափոխադրումները կամ կոշտ շինանյութի տեղափոխումները, մեծացնում են աղտոտման մակարդակն՝ ավելացնելով օդի վնասակար մասիկները։

Համաձայն ՀՀ կառավարության 2007թ. հունիսի 28-ի N955 որոշման հավելված N1-ի 164-րդ կետի 4-րդ ենթակետի և ՀՀ Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ օրենսգրքի 124-րդ հոդվածի 30-րդ մասի՝ վարորդները, ովքեր խախտում են բեռների փոխադրման կանոնները, ենթարկվում են տուգանքի՝ նվազագույն աշխատավարձի հնգապատիկի չափով, այսինքն՝ 5000 ՀՀ դրամ։ Խախտումը կապված է շրջակա միջավայրի, ճանապարհների աղտոտման հետ, որոնցից է նաև փոշու բարձրացումը։
Շինարարական բեռնատարները պետք է համապատասխան լինեն սահմանված նորմերին՝ բեռները չպետք է գերազանցեն թույլատրելի սահմանները, և պետք է ունենան համապատասխան նշումներ։ Փայտով բեռնված մեքենաները պետք է ապահովեն նաև լապտերների օգտագործումը՝ սպիտակ առջևում և կարմիր հետևում։
ՀՀ ոստիկանության բարեփոխումների ծրագրով, մասնավորապես պարեկային ծառայության գործարկմամբ, ավելի հեշտ է հայտնաբերել օրենքները խախտող վարորդներին։ Այս դեպքերում, շնորհիվ պատժիչ և կանխարգելիչ միջոցառումների, նվազել է իրավախախտ վարորդների թիվը։
Երևանում և ողջ հանրապետությունում, համեմատաբար, նման դեպքերը դարձել են հազվադեպ, քանի որ ավելի նոր և անվտանգ տեխնիկա է օգտագործվում, իսկ նախկին խորհրդային արտադրության բեռնատարներն աստիճանաբար փոխարինվում են նոր սերնդի մեքենաներով, որոնք հագեցած են անվտանգության համակարգերով։ Սա հանգեցնում է այն բանի, որ նման խախտումները տարեց տարի նվազում են, սակայն դեռ շարունակվում են հանդիպել։

Այս տեսանյութերը պատկերում են Երևանի տարբեր հատվածների քամու հետևանքով առաջացած փոշոտ փողոցները, որոնք կարելի է դիտել առանց մեկնաբանությունների։
Տեսանյութերը հրապարակվել են Մայիսի 11-ին, ժամը՝ 6:30-ի սահմաններում՝ Facebook և Instagram սոցիալական հարթակների տարբեր էջերում։