Վիրտուալ աշխարհի և իրականության խաչմերուկում
Վիրտուալ աշխարհի և իրականության խաչմերուկում
Ուսանող՝ Դիանա Զիրոյան
Դասախոս՝ Դավիթ Մուրադյան
Դասախոս՝ Դավիթ Մուրադյան
Լուսանկարը գեներացված է adobe Firefly ծրագրով
21-րդ դարում սոցիալական մեդիան ոչ միայն կապի և տեղեկատվության տարածման միջոց է, այլև գործոն՝ ձևավորելու անհատի ինքնազգացողությունը և ինքնագնահատականը։ Թվային դարաշրջանում, որտեղ տեղեկատվությունը հասանելի է ակնթարթային արագությամբ, մեդիագրագիտությունը դարձել է ոչ թե ընտրություն, այլ անհրաժեշտություն։ Այնուամենայնիվ, երբ այս հմտությունը բացակայում է, տեղեկատվական հոսքը վերածվում է մանիպուլյացիայի, ինչպես նաև հոգեկան առողջության վրա բացասական ազդեցության աղբյուրի։ Սոցիալական մեդիայի իդեալականացված պատկերները, ֆիլտրերով մշակված լուսանկարները, անիրատեսական չափանիշները մղում են երիտասարդներին կասկածի տակ դնել սեփական արժեքը։
․ Վրաստանում հարցվածների 33%-ը օգտվում է սոցիալական մեդիայից, 32%-ը՝ ինտերնետից (բացի սոցցանցերից), իսկ 31%-ը՝ հեռուստատեսությունից։
․ Հայաստանում միայն 17%-ն է նախընտրում հեռուստատեսությունը, մինչդեռ 53%-ը՝ սոցիալական մեդիան։
․ Ադրբեջանում գերակշռում է միջազգային և անկախ աղբյուրների նկատմամբ վստահությունը՝ պետական մեդիայի նկատմամբ անվստահության պատճառով։
․ Հայաստանում միայն 17%-ն է նախընտրում հեռուստատեսությունը, մինչդեռ 53%-ը՝ սոցիալական մեդիան։
․ Ադրբեջանում գերակշռում է միջազգային և անկախ աղբյուրների նկատմամբ վստահությունը՝ պետական մեդիայի նկատմամբ անվստահության պատճառով։
Գրաֆիկական պատկերը գեներացված է արհեստական բանականության (ChatGPT) միջոցով
Թվային դարաշրջանում սոցիալական մեդիան խորապես ազդում է մարդու մտածողության, զգացմունքների և հարաբերությունների վրա, ինչի գիտակցումը կարևոր է մեր հոգեբանական կայունության համար։
Լուսանկարը գեներացված է AI-ի միջոցով (ChatGPT)
Ինքնագնահատականի անկման հոգեբանական հետևանքները
«Սոցիալական մեդիաներում իդեալականացված պատկերները, որոնք հաճախ ներկայացվում են ինֆլուենսերների կամ բլոգերների կողմից, շատ երիտասարդների մոտ կարող են առաջացնել անբավարարության զգացում։ Երբ նրանք տեսնում են այդպիսի պատկերներ, սկսում են համեմատել իրենց կյանքը և մտածել, որ իրենց կյանքը բավարար լավը չէ»,-ասում է հոգեբան Անի Դավթյանը
~
Ըստ հոգեբանի՝ այն կարող է հանգեցնել կասկածների՝ սեփական արժեքի ու հաջողությունների մասին, քանի որ այն պատկերները, որոնք ցուցադրվում են սոցիալական մեդիայում, հաճախ հեռու են իրականությունից և ստեղծում են իդեալներ, որոնք շատ դեպքերում անհասանելի են:
Ինչպես նշում է հոգեբանը, սոցիալական մեդիան կարող է ունենալ թե՛ դրական, թե՛ բացասական ազդեցություն, և այդ ազդեցությունը մեծապես կախված է նրանից, թե ինչպես ենք այն օգտագործում։ Եթե երիտասարդները նախընտրում են հետևել ոգեշնչող ու օգտակար բովանդակությանը, ապա սոցիալական մեդիայի ազդեցությունն իրենց վրա կարող է լինել դրական։ Սակայն, սոցիալական մեդիայի բացասական ազդեցությունը հաճախ գերակշռում է, ինչը պայմանավորված է իդեալականացված կյանքի պատկերներով, ֆիլտրերով մշակված լուսանկարներով և անիրատեսական գեղեցկության չափանիշներով; Այս ամենը կարող է հանգեցնել ինքնագնահատականի անկման՝ խթանելով անբավարարության զգացողությունը:
Լուսանկարը՝ Լիլիթ Մուրադյանի Ինստագրամյան էջից
«Մեր երիտասարդների վրա կարող է բացասական ազդեցություն ունենալ չֆիլտրված տեղեկատվությունը։ Ինչո՞ւ, որովհետև բլոգերներն ու սոցիալական մեդիայում իրենց կյանքը հանրայնացնող մարդիկ հիմնականում ներկայացնում են միայն դրականը։ Նույնիսկ այն, ինչ հնարավոր է ներկայացնել այնպես ինչպես կա, հաճախ լուսաբանվում է ավելի իդեալականացված ձևով։ Սա բերում է նրան, որ օգտատերերը, որոնք դիտում են այդ բովանդակությունը, սկսում են կարծել, թե այդ մարդկանց կյանքում ամեն ինչ միայն լավ է, ամեն ինչ դրական է, ամեն ինչ «վարդագույն երազի» պես է»։
Ավանդական մեդիան այսօր պայքարում է սոցիալական մեդիայի հետ
«Իմ կարծիքով, այդ պայքարը ապարդյուն է լինելու, քանի որ սոցիալական մեդիան այսօր դարձել է ինֆորմացիա ստանալու համար առաջին աղբյուրը, մինչդեռ ավանդական մեդիան պահպանել է որոշակի ուղղության ինֆորմացիա փոխանցելու դերը»
Լուսանկարը՝ Սամվել Մարտիրոսյանի Ֆեյսբուքյան էջից
«Եթե դիտարկենք հարցը գլոբալ տեսանկյունից, ապա ակնհայտ է, որ սոցիալական մեդիան հաճախ ստեղծում է կեղծ պատկերներ մարդկանց և ընտանիքների մասին, որոնք ձևավորվում են ինֆլուենսերների կողմից։ Սա կարող է հանգեցնել ինքնագնահատականի անկման, քանի որ մարդիկ սկսում են համեմատել իրենց կյանքը այդ անիրական, իդեալականացված կյանքերի հետ»։
«Սա վերաբերում է ոչ միայն սոցիալական ցանցերին, այլ նաև դաստիարակությանը։ Եթե երիտասարդներին դաստիարակենք այնպես, որ նրանք կարողանան ինքնուրույն կարծիք ձևավորել և չտրվեն արտաքին ազդեցություններին, ապա դա կնպաստի նրանց պաշտպանությանը հնարավոր վտանգներից և կօգնի պահպանել առողջ ինքնագնահատական»։
«Սա վերաբերում է ոչ միայն սոցիալական ցանցերին, այլ նաև դաստիարակությանը։ Եթե երիտասարդներին դաստիարակենք այնպես, որ նրանք կարողանան ինքնուրույն կարծիք ձևավորել և չտրվեն արտաքին ազդեցություններին, ապա դա կնպաստի նրանց պաշտպանությանը հնարավոր վտանգներից և կօգնի պահպանել առողջ ինքնագնահատական»։
Ինքնագնահատականի անկման հոգեբանական հետևանքները համեմատությունների արդյունքում
Ելենա Մկրտչյանը սովորում է Երևանի պետական համալսարանի Հոգեբանության ֆակուկտետում, նրա խոսքով՝ սոցիալական մեդիան առաջին հայացքից շատ գրավիչ էր, որը ստեղծում էր իդեալական կյանքի «պատրանք»։ Նրա համար հետաքրքիր էր տեսնել, թե ինչպես են մարդիկ ճանապարհորդում, ինչպես են միշտ գեղեցիկ տեսք ունենում, ինչպես են հաջողության հասնում։ Բայց որոշ ժամանակ անց սկսեց նկատել, որ այն իր վրա վատ ազդեցություն է թողնում:
«Ես կարծես միշտ ձգտում էի ինչ-որ անհասանելի իդեալի, փոխարենն ընդունելու ու գնահատելու այն, ինչ ունեի»։
«Ես կարծես միշտ ձգտում էի ինչ-որ անհասանելի իդեալի, փոխարենն ընդունելու ու գնահատելու այն, ինչ ունեի»։
«Կարևոր է գիտակցել, որ սոցիալական մեդիան միշտ չէ, որ իրականությունն է արտացոլում։ Մարդիկ ցույց են տալիս այն, ինչ ցանկանում են, և դա չի նշանակում, որ իրենց կյանքն իդեալական է։ Կարևոր է սահմանափակել այն բովանդակությունը, որը քեզ ստիպում է վատ զգալ, և կենտրոնանալ քո իրական հաջողությունների ու զարգացման վրա»։
Ժամանակակից հասարակության մեջ սոցիալական մեդիայի տարածումն այնքան խորն է, որ դրա ազդեցությունը նկատելի է հասարակական բոլոր տարածքներում։ Անկախ գտնվելու վայրից՝ լինի այն գրադարան, այգի, համալսարան կամ փողոց, մարդկանց վարքագիծը վկայում է վիրտուալ աշխարհի առաջնահերթության մասին։ Մարդկանց հետաքրքրությունը իրական միջավայրի նկատմամբ աստիճանաբար նվազում է՝ զիջելով տեղը սոցիալական մեդիայի վիրտուալ տարածքին։ Սա մատնանշում է այն երևույթը, երբ վիրտուալ շփումներն աստիճանաբար առաջատար դիրք են գրավում իրական միջանձնային հարաբերությունների համեմատ։
Սոցիալական մեդիան, իր բազմազան հնարավորություններով, միևնույն ժամանակ պարունակում է ռիսկեր, որոնք կարող են ազդել երիտասարդների հոգեբանության և ինքնագնահատականի վրա։ Կարևոր է նաև մեդիագրագիտության դերը՝ որպես երիտասարդների համար անհրաժեշտ գործիք, որը կօգնի խուսափել սոցիալական մեդիայի բացասական ազդեցություններից և գիտակցված կերպով մոտենալ այնպիսի տեղեկությանը, որը կարող է փոխել նրանց աշխարհայացքը և ինքնագնահատականը։
լուսանկարը գեներացված է AI-ի միջոցով, (Chatgpt)
Կապ
+37498637131
diana.ziroyan.02@mail.ru
diana.ziroyan.02@mail.ru