Երևանի հին շենքերը՝ ժամանակի փորձության դեմ պայքարում



Ուսանող՝ Ալվարդ Շահնազարյան
Դասախոս՝ Լիլիկ Ստեփանյան, բ․գ․թ․
Երևանի պատմամշակութային շենքերը մեր քաղաքի ինքնության կարևոր մասն են, որոնք այսօր հիշեցնում են մեր անցյալի արժեքների մասին։ Դրանք կարևոր նշանակություն ունեն պատմության, մշակույթի, գիտության, առողջապահության և առևտրի ոլորտներում։ Դրանք ձևավորում են մեր քաղաքի պատմական դիմագիծը:

Հանրապետության հրապարակ


Ամանորի լույսերի շքեղության հետևում մոռացվել է ամենաթանկը՝ մեր պատմական ժառանգության պահպանումը: Զարդարանքների տեղադրման հետևանքով վնասվել են Հանրապետության հրապարակի պատմական շենքերի պատերը։

Օրինակ՝ 168.am-ը և Ազատություն TV-ն անդրադարձել են Հանրապետության հրապարակի պատմական շենքերին պատճառված վնասներին՝ ասելով, որ ամանորյա զարդարանքների տեղադրման աշխատանքներն իրականացվել են շենքերի պատերն ու քարերը ծակելով, ինչը վնասում է դրանց մշակութային արժեքը։
Էդվարդ Աթայանի տունը
1967-1996թթ․ Աբովյան փողոց 31 հասցեում գտնվող բազմաբնակարան շենքը իր հարկի տակ ընդունեց մեծանուն լեզվաբան և փիլիսոփայական գիտությունների դոկտոր Էդվարդ Աթայանին, որի անունը հավերժ կապվեց այս հասցեի հետ։

Այսօր այս պատմական շենքը ստիպված է կրել ժամանակի շահադիտական հետքերն իր վրա․ առաջին հարկում կառուցված խանութները խաթարել են շենքի ճարտարապետական տեսքը և նվազեցրել նրա պատմական արժեքը:


Երևանի քաղաքապետարանի աշխատակազմի հասարակական կարգի պահպանության ծառայության առաջին կարգի մասնագետ Սամվել Հակոբյանն ընդունում է, որ Աբովյան փողոց 31 հասցեում գտնվող խանութներն աղճատում են շենքի արտաքին տեսքը, և պետք է անհապաղ դրվի խնդրի լուծման հարցը։ Խանութների գործունեությունը պետք է համապատասխանեցված լինի մշակութային պահպանության պահանջներին, և եթե շենքը կորցնում է իր պատմամշակույթային տեսքը, ապա նախատեսվում են անհրաժեշտ միջոցներ՝ վերացնելու կամ շտկելու խախտումները։

Նրա խոսքով՝ պատմամշակութային շենքերի օգտագործման թույլտվություն ստանալու համար սեփականատերը կամ շահառուն պետք է դիմի Երևանի քաղաքապետարան, ներկայացնելով անհրաժեշտ փաստաթղթերի փաթեթ, որն ընդգրկում է շենքի սեփականության իրավունքը հաստատող փաստաթղթերը, առաջարկությունները և այլն:

Նա նաև հավելեց, որ օգտագործման ընթացքում շենքերի նկատմամբ շարունակաբար իրականացվում է հսկողություն՝ ապահովելու համար դրանց պատշաճ պահպանումը։

Մոսկվա կինոթատրոնի ամառային դահլիճը


Մոսկվա կինոթատրոնի ամառային դահլիճը եղել է երևանցիների սիրելի հանգստի և մշակույթի վայրերից մեկը, սակայն այսօր կանգնած է լրջագույն խնդրի առաջ։ Տարիների ընթացքում պահպանման պակասը և անուշադրությունը խաթարել են տարածքի սկզբնական տեսքը։


Լուսանկարները` Hinyerevan.com կայքէջից


«Մոսկվա» կինոթատրոնի մարկետինգի բաժնի փոխտնօրեն Անահիտ Խաչատրյանը տեղեկացրեց, որ «Մոսկվա» կինոթատրոնի ամառային դահլիճը ժամանակավորապես դուրս է շահագործումից, և ներկայում որևէ ֆիլմային կամ մշակութային միջոցառում չի իրականացվում այնտեղ։

Ինչ վերաբերում է դահլիճի ապագա ծրագրերին՝ որոշակի քննարկումներ ընթացքի մեջ են, սակայն կոնկրետ ծրագրեր, ժամկետներ կամ նախաձեռնություններ հաստատված չեն, ուստի դահլիճի հետագա օգտագործման կամ վերականգնման վերաբերյալ հստակ տեղեկատվություն այս պահին չկա։
Հովհաննես Հովհաննիսյանի բնակելի տունը և բուժարանը
1914-1917թթ․ Աբովյան փողոց 3 հասցեում ապրել և աշխատել է բժիշկ Հովհաննես Հովհաննիսյանը՝ Երևանի առաջին մշտապես գործող մասնավոր վիրաբուժարանի հիմնադիրը։ Նրա անունը և այս շենքը կապված են քաղաքի բժշկական պատմության կարևոր մի շրջանի հետ։

Այսօր այս արժեքավոր պատմամշակութային շինությունը անտեսված է։ Մինչդեռ այն կարող էր շարունակել ապրել՝ հիշեցնելով մեզ այն մարդկանց մասին, ովքեր իրենց գործով թողել են անջնջելի հետք մեր քաղաքի պատմության մեջ։

Կենտրոն վարչական շրջանի ղեկավար Պետրոս Պետոյանի խոսքով, Երևանի և ամբողջ Հայաստանի պատմամշակութային շենքերի հիմնական խնդիրը այն է, որ դրանք նախկինում սեփականաշնորհվել են, և այսօր շատ սեփականատերեր անտարբեր են վերաբերվում այդ շենքերի պահպանությանը։
Ներկայում նմանատիպ շենքերը գույքագրվում են, և յուրաքանչյուրի վերաբերյալ համապատասխան որոշում է կայացվում։

«ԱՕԿՍ-ի շենքը գտնվում է վստահելի ձեռքերում։ Շուտով շենքին կտրվի երկրորդ կյանք, և դրա տարածքում կստեղծվի մշակութային կենտրոնի մի հատված»․ Պետրոս Պետոյան

Կենտրոն վարչական շրջանի ծառայության հուշարձանապահ Արսեն Ղազարյանի խոսքով՝ Կենտրոն վարչական շրջանում ամեն տարի իրականացվում են պատմամշակութային հուշարձանների պահպանությանը միտված շրջայցեր, որոնց ընթացքում կատարվում է շենքերի լուսանկարահանում։

Նրա խոսքով՝ լուսանկարները կարևոր դեր են խաղում շենքերի վիճակի մշտադիտարկման և փաստաթղթավորման գործընթացում, որը հնարավորություն է տալիս ժամանակին արձագանքել վնասվածքներին և խախտումներին:
Գրիգոր Ամիրյանի տունը
Աբովյան 12 հասցեում գտնվող Գրիգոր Ամիրյանի տունը, որը կառուցվել է 1870-ական թվականներին, հրաշալի օրինակ է պատմամշակութային շենքի պահպանման։ Այս շինությունը պատկանել է մեծահարուստ առևտրական Գրիգոր Ամիրյանին, որը զբաղվել է մանուֆակտուրային ապրանքների մեծածախ առևտրով։

Հաճելի է տեսնել, որ այսօր այստեղ գործում են «Աբովյան 12» սրճարանն ու «Դալան» հուշանվերների խանութը, որոնք պահպանել են շենքի պատմական մթնոլորտն ու ճարտարապետական ոճը։ Նման օրինակները ցույց են տալիս, թե որքան կարևոր է հարգանքով վերաբերվել մեր պատմական ժառանգությանը:
Թվայնացված ժառանգություն՝ վաղվա համար

Պատմամշակութային շենքերի պահպանման խնդրների լուծումներից բացի, կարևոր է նաև դրանց թվայնացումը։ Դա թույլ է տալիս ոչ միայն պահպանել մեր ժառանգությունը, այլև տարածել այն ամբողջ աշխարհում։ Թվայնացած հուշարձանները կդառնան հասանելի աշխարհի ցանկացած ծայրից:
Թվային մոդելները օգնում են պահպանել շենքերի տեսքը, իսկ դրանց միջոցով պատմությունը կմնա հավերժ՝ անկախ ժամանակից ու ֆիզիկական վնասներից։