Սահմանամերձ Տեղ գյուղում մշակույթը լուռ պայքար է



Նախագծի հեղինակ՝ Կարինե Պողոսյան
Նախագծի ղեկավար՝ Նարեկ Ալեքսանյան




Իմ կյանքի հույսեր, իմ վառվող լույսեր, իմ մահից հետո մի՛ ողբացեք, սիրո՛վ մնացեք
Հասմիկ Բաղդասարյան

Տեղ գյուղն այն վայրն է, որտեղ եկեղեցիները, թաքստոցները, կիսաքանդ տներն ու հնագույն ավանդույթները հիշեցնում են, որ սա պարզապես սահմանմերձ գյուղ չէ. սա ազգային ինքնության մի մասնիկ է, որին ամենադժվար պայմաններում են նույնիսկ փայփայում:

Տեղ գյուղի մելիքական ապարանքը
Մելիք Բարխուդարի նախահայր Մելիք Բարխուդար I-ը Լոռուց գաղթել է Զանգեզուր՝ սկզբում բնակվելով Կոռնաձորում, ապա՝ Տեղ գյուղում։ Քանի որ Տեղը ամրոց չուներ, նա տեղափոխվել է Խնձորեսկ՝ իշխելով Տեղի, Խնձորեսկի և շրջակա գյուղերի վրա: 1783 թվականին Մելիք Բարխուդարի որդին՝ Դավիթ Բեկ Մելիք-Բարխուդարյանը, կառուցել է Տեղ գյուղում մելիքական ապարանք, որը համարվում է 18-րդ դարի պալատաշինության եզակի օրինակ Սյունիքում։ Ապարանքը բաղկացած է երկու կից գլխատներից, դահլիճներից և սրահից, կառուցված է կոպտատաշ քարից՝ սրբատաշ մուտքերով ու խորշերով ։
«Եթե գյուղում  մարդ կա, ուրեմն մշակույթը դեռ երկար կմնա»,-ասում է Հասմիկ Բաղդասարյանը, որը տարիներ շարունակ արարել և ստեղծագործել է, պայքարել առանց հանձնվելու, որ հայկական մշակույթը հողի պես պահպանենք:

Հասմիկ Հայաստանի Բաղդասարյանը ծնվել է 1954 թվականի փետրվարի 10-ին գյուղացու ընտանիքում:

Ընտանիքը բաղկացած էր 7 անդամներից` 2 եղբայր և 5 քույր:

Տեղ գյուղում են անցել տատի մանկության տարիները: 4-րդ դասարանում հայրը ավտովթարից մահանում է, և հոգսը մնում է մոր ուսերին:

Առաջին գործը` որպես գորգագործություն, 8-րդ դասարանում է գործել՝ ի հիշատակ դպրոց չհաճախած 2 տարիների:

1970 թվականին Հասմիկը ամուսնանում է: Մեծ օջախում առաջին հարսն է լինում: ՈՒնենում է 4 երեխա` 3 աղջիկ և 1 տղա: Սկզբից զբաղվել է շերամապահությամբ, դաշտապահությամբ, այգեգործությամբ, թռչնաբուծությամբն և դրա հետ մեկտեղ հացթուխ էր. 35 տարի հաց է թխել:

2016 թվականին ստեղծում է երկրագիտական թանգարան, սակայն, չբավարարվելով,սկսում է զբաղվել գորգարծությամբ: Այսօր Հասմիկ տատիկը տասնյակ սաներ ունի և իրենց փոխանցում է ոչ միայն իր հմտություններն ու գաղտնիքները, այլ նաև սերը դեպի հայկական մշակույթ:



Հասմիկ Բաղդասարյանի ձեռքերի տակ թելերը դառնում են պամություն, գույներն`արտահայտություն, իսկ ամեն նախշը` հիշողություն:




Հասմիկ Բաղդասարյանի ստեղծած այս փոքրիկ, բայց ջերմ սենյակը գյուղի մշակույթը ներկայացնողն է: Այսօր այս սենյակում նա պարզապես գորգագործ չէ: Նա ուսուցիչ է, պատմող և հիշողություններ կերտող:

Այստեղ ոչինչ պատահական չէ. ամեն գույն, նախշ ունի իր դեռ չստեղծած պատմությունը, իսկ ամեն աշակերտն իր ճանապարհն ունի անցնելու:

Այս լուսավոր անկյուններից դուրս իրականությունն այլ երանգներ ունի. մշակութային արժեքների փոխանցումը դանդաղում է, քանի որ երիտասարդներին գրավում է քաղաքային կյանքն ու նոր տեխնոլոգիաները` երիտասարդները հեռանում են աշխատանք գտնելու հույսով:













«Աշխատատեղ չկա. ոչ կինս ա աշխատում, ոչ՝ ես։ Հազիվ մի քանի անասուն ենք պահում, որ յոլա գնանք»,- ասում է գյուղի բնակիչ Գագունց Ժորան


Ավագյան Լարիսա

Բնակիչ
Ինչպես նշում է Լարիսա տատը, գյուղի երեխաները, սովորելով գորգագործություն, կարպետագործություն և ասեղնագործություն, որոշ չափով պահպանում են մշակութային ժառանգությունը,ունակ են սովորելու և իրենց ստացած գիտելիքները հետագայում փոխանցել հաջորդ սերունդներին:

Բայց հենց այս դժվարությունների և խնդիրների մեջ է ծնվում ամուր մշակույթը: Տեղացիները, չնայած կյանքի պայմաներին, շարունակում են ստեղծել, պահել ու փոխանցել իրենց մշակույթը:

Հասմիկ Բաղդասարյանի կենտրոնում հնագույն գորգեր կան, գաղտնիքներ և Տեղ գյուղը ներկայացնող ավանդական տարազը:

Տեղ գյուղում մշակույթն ապրող և շնչող ժառանգություն է, որը փոխանցվում է ձեռքից ձեռք:

Հասմիկ Բաղդասարյանի ստեղծած յուրաքանչյուր գորգ, ասեղնագործ ամեն տարազ պատմություն է` գրի առնված ոչ թե բառերով, այլ նաև նուրբ թելերով, սակայն պատմությունն այստեղ չի ավարտվում…

Այսօր Հասմիկ Բաղդասարյանի աղջիկը` Գոհարը նույն մտքով և նվիրվածությամբ կանգնած է մոր կողքին, շարունակելու Հասմիկ Բաղդասարյանի գործը, որ մշակույթն պահպանվի դեռ սերնդեսերունդ...
Մշակույթը ոչ մի սահման չի ճանաչում. Տեղ գյուղում անցյալն ու ապագան հանդիպում են մի կետում`մարդու ձեռքերում…