ԵՐԲ խոսում են ՊԱՏԿԵՐՆԵՐը
Երբեմն մեկ պատկերն ասում է ավելին, քան հարյուր բառը...(Ֆրեդ Բարնարդ)
ԵՐԲ խոսում են ՊԱՏԿԵՐՆԵՐը
Երբեմն մեկ պատկերն ասում է ավելին, քան հարյուր բառը...(Ֆրեդ Բարնարդ)
Ոչ, նույնը չեն: Արվեստի այս երեք ժանրերն էլ հումորի տեսակներ են, որոնք օգտագործում են չափազանցություն և հեգնանք փոխանցելու, մարդկանց, հասարակակակն արատները, քաղաքական խնդիրները քննադատելու համար։
Կոմիքսը մի քանի նկարով՝ հստակ սյուժեով, ներկայացված պատմություն է, որտեղ ներառված է նաև տեքստ։
Երգիծանկարը մեկ նկարով ներկայացված պատմություն է, որի հիմնական նպատակը հումորով քննադատելն է: Այն ավելի շատ քաղաքական թեմաներով է։
Ստեղծագործական պատկերապատումը (գրաֆիկական նովելը), ինչպես ասում է լրագրող Նունե Հախվերդյանը, «Կոմիքսների ավելի ծավալուն տեսակն է և դրանք ոճական առումով իրար շատ նման են»:
Նկարները՝ երգիծանկարիչ Վրեժ Քասունու instagram-յան էջից
Արվեստի այս երեք ժանրերը կազմում են լրատվության մաս և թույլ են տալիս ավելի ընկալելի և հետաքրքիր ձևով ներկայացնել նորությունները, բարդ թեմաները, հասարակական հարցերն ու խնդիրները։
Քանի որ դրանք կարճ են և հեշտ ընկալելի, հնարավորություն են տալիս լուսաբանել սոցիալական խնդիրները, կոռուպցիան, քաղաքական իրադարձությունները, միջազգային կոնֆլիկտները՝ պատկերավոր և համառոտ։
Նկարը՝ telegraph.co.uk-ից
Ի՞նչ է կոմիքսը
Կոմիքս բառը ծագում է անգլերեն «comics» բառից, որը նշանակում է ծիծաղելի կամ հումորային բնույթի պատկերազարդ պատմություն։
Առաջին «comic strips»-ները (պատկերաշար, կոմիքսաշար) ստեղծվել են 19-րդ դ․ վերջից 20-րդ դ․ սկիզբն ընկած ժամանակահատվածում։
Որոշ երկրներում կոմիքսները նույնիսկ հատուկ անվանում ունեն. Ֆրանսիայում դրանց անվանում են «bande dessinée», իսկ Ճապոնիայում՝ «manga»:
Որոշ կոմիքսագետներ կոմիքսները համարում են պատկերավոր, հստակ կառուցվածքով արտահայտչամիջոց։ Ցանկացած կոմիքս զարգանում է կարևոր գործողությունների հերթականությամբ՝ կոնֆլիկտից դեպի հանգուցալուծում՝ առանց ավելորդ մանրամասների և նկարագրությունների, նկարների միջոցով: Օրինակ, ըստ գրող և կոմիքսագետ Քրիս Գավալերի, «Ցանկացած արվեստի գործ, որը բաժանվում է երկու կամ ավելի կողք կողքի պատկերների, ֆորմալ առումով կոմիքս է...»։
Թիերի Գրոնստենը, որը համարվում է Եվրոպայի առաջատար պատմաբաններից և կոմիքսների տեսաբաններից, ասում է․ «Կոմիքսը տեսողական լեզվով գրված սոցիալական օբյեկտ է, որը համակցվում է տեքստի հետ»։
Կոմիքսներն իրենց ժամանակակից տեսքն ընդունել են 19-րդ դարի կեսից, երբ Եվրոպացի նկարիչ Ռուդոլֆ Թոփֆերը սկսեց ամպիկներ նկարել և երկխոսություններ գրել։
Որոշ կոմիքսներ այնքան հայտնի են դառնում, որ նույնիսկ ասոցացվում են տարբեր երևույթների կամ օբյեկտների հետ:
«New York World» և «New York Journal» թերթերի էջերում հրապարակվող կոմիքսի կերպարը՝ «The Yellow Kid»-ը (դեղին գիշերաշապիկով պատանին), դարձավ այս և նմանատիպ հրատարակությունների խորհրդանիշը, որոնք ստացան «դեղին մամուլ» անվանումը: Ջ․ Պուլիտցերն ու Ու․ Հերսթն իրենց պարբերականներում օգտագործում էին Ռիչարդ Ֆելթոն Օութկոլթի 1895թ․ ստեղծված «The Yellow Kid» կատակերգական մուլտսերիալի հերոս՝ չարաճճի, վառ դեղին գիշերաշապիկով երեխայի կոմիքսը։
«Դեղին» լրագրության շրջանի տարբեր տեխնիկաներ լայն տարածում են գտնում ամբողջ աշխարհում. ինչպես՝ գովազդային վերնագրերը, գունավոր կոմիքսները և առատ պատկերազարդումները:
Շ․ Խաչատրյանը ԹՈՒՄՈ ստեղծարար տեխնոլոգիաների կենտրոնի առաջին կոմիքսների հիմնադիրն է։ «Կոմիքսները նորություն տարածելու միջոց են, որոնք համատեղում են տեքստն ու գրաֆիկան։ Այս ձևաչափը օգնում է երկար, բարդ լուրերն ավելի հասկանալի, հետաքրքիր և գրավիչ դարձնել»,-նշում է Շ․ Խաչատրյանը:
Կոմիքս-նկարիչ Շամիրամ Խաչատրյան
Նկարը՝ tcj.com-ից
Ի՞նչ է երգիծանկարը
Երգիծանկարը մեկ նկարով, կատակերգականորեն աղավաղված նկար կամ ներկայացված պատմություն է, որի հիմնական նպատակը հումորով քննադատելն ու ծաղրելն է:
Այն ավելի շատ հանդիպում է քաղաքական թեմաներով։
Երգիծանկար բառը ծագում է Իտալերեն «caricare» բառից (չափազանցված մանրամասներով)։
Սովորաբար, առարկայի որևէ ակնառու առանձնահատկություն կամ բնութագիր օգտագործվում և չափազանցվում է մարդու մարմնի մասերով կամ անալոգիա է արվում կենդանիների գործողությունների հետ:
Լուսանկարը՝ Վ․ Քասունու անձնական արխիվից
Ժամանակակից հայ երգիծանկարիչ. Վրեժ Քասունի
Վրեժ Քասունին ծնվել է 1971թ.-ին, Հալեպի հայկական թաղամասերից մեկում: 17 տարեկանում Վ. Քասունին որոշում է, որ իր տեղն արվեստն է և ընդունվում է Հալեպում և Մերձավոր Արևելքում հայտնի Սարյան ակադեմիա, որտեղ սովորում է մինչև 1996թ.-ը: Ակադեմիան ավարտելով՝ 1996 թ.-ին մեկնում է Քուվեյթ` հեղինակավոր «Opinion» թերթում աշխատելու որպես քաղաքական էջի գլխավոր երգիծանկարիչ: Աշխատակցել է նաև բրիտականան հեղինակավոր «One, Two, Three» հրատարակչատանը: Վերադառնալով Հայաստան՝ 2009թ.-ին նախաձեռնում է «ՌեԱնիմանիա» փառատոնը:
Երգիծանկարչությունը շատերի համար պարզապես ծաղր է, սակայն մասնագետներն այն դիտարկում են որպես խորքային արվեստի ճյուղ։
Երգիծանկարիչ Վրեժ Քասունու խոսքով՝ երգիծանկարչությունը միայն ծաղր չէ։ Այս արվեստը ներառում է հումոր, հեգնանք, փիլիսոփայություն, հասարակական քննադատություն և ծաղրանք՝ ձևավորելով յուրահատուկ լեզու՝ մարդկանց և երևույթների մասին խոսելու համար։ «Շատերը շփոթում և ծաղրանկարչություն են ասում, բայց դա ծաղրանկարչություն չէ, այլ երգիծանկարչություն է, և ծաղրանկարն ընդամենը մի մասնիկ է այդ արվեստի մեջ», – ասում է Վ. Քասունին։
Երգիծանկարիչ Վրեժ Քասունի
(գրաֆիկական նովել)
Շատերի համար «կոմիքս» բառը նշանակում է մանկական պարբերական, որը հրատարակվում է շաբաթական կամ ամսական պարբերականությամբ։ Ի տարբերություն դրա, գրաֆիկական նովելը սովորաբար ընկալվում է որպես հասուն լսարանի համար նախատեսված երկար կոմիքսային պատմություն։ Սակայն այս տարբերակումները որոշ չափով կեղծ են, քանի որ կոմիքսները հանդիպում են բոլոր ձևերում և ձևաչափերում, գրավում են տարբեր խմբերին և տարիքային խմբերին, և ընդգրկում են ժանրերի և ոճերի հսկայական բազմազանություն։
Հայկական մեդիաներն իրենց կոմիքսներով, երգիծանկարներով և պատկերապատումներով այնքան հայտնի չեն, որքան միջազգային լրատվամիջոցները: Սակայն, տարբեր ժամանակաշրջաններում կիրառվել և սիրված են եղել դրանց տարբեր օրինակներ։ Հայկական և հայաստանյան մեդիայում այս ժանրերի դրսևորումները պայմանականորեն կարելի է բաժանել պատմական զարգացման երեք փուլերի՝ սկսած 19-րդ դարից մինչև մեր օրերը։