Գործո՞ղ, թե՞ չգործող օրենքներ
Ո՞վ կամ ովքե՞ր են պատասխանատու
Երևանի ճարտարապետությունն ու քաղաքային միջավայրն այսօր կռիվ են տալիս ժամանակակից և պատմական արժեքների հետ, հատկապես շենքերի ճակատների և տանիքների քիվերի զարդանախշերի պահպանման հարցում։ Քաղաքի անխախտելի ժառանգությունն ու նոր շինությունների աճը ենթադրում են, որ անհրաժեշտ է մշակել հստակ գործող օրենքներ՝ պահպանելով պատմամշակութային արժեքները, ինչպես նաև ապահովելով քաղաքի բնականոն զարգացումը։
Իսկ օրենքները գործու՞մ են, թե՞ դրանք էլ ավելի են օգնում կամ նպաստում, որպեսզի մենք կորցնենք արդեն իսկ մեր անհետացող ժառանգությունը։
Իսկ օրենքները գործու՞մ են, թե՞ դրանք էլ ավելի են օգնում կամ նպաստում, որպեսզի մենք կորցնենք արդեն իսկ մեր անհետացող ժառանգությունը։
Մարկ Գրիգորյան
լրագրող
լրագրող
«Հիմա Երևանում մարդիկ ավելի շատ են ապրում, ու դա էլ բերում է փոփոխությունների»
Թեև օրենքները միայն թղթի վրա են, սակայն, դրանք կան։ Ուղղակի պետք է ավելի խստացնել և բացառել «հայտնի» բարեկամական կապը։
Զրուցելով ՀՀ Քաղաքշինության կոմիտեի փոխնախագահ Նունե Պետրոսյանի հետ, եկանք այն եզրահանգման, որ օրենսդրական կարգավորումները առկա են, սակայն, պետք է դրանք խստացվեն։
- Աշոտ Սնխչյանճարտարապետ, «SNKH Studio» համահիմնադիր և տնօրենԱյսօր տանիքների 90%-ը սեփականաշնորհված է, իսկ փոփոխությունները գրեթե անշրջելի են։ Բացի այդ, վերջին տարիներին տանիքներին ավելորդ շինությունները ևս 90%-ով օրինական և սեփականաշնորհված են։Բոլորն ունեն համապատասխան փաստաթղթեր, որոնք չես կարող ուղղակի ոչնչացնել։
- Նունե ՊետրոսյանՀՀ քաղաքաշինության կոմիտեի փոխնախագահԻրավական ակտեր գոյություն ունեն, սակայն, դրանք հաճախ անտեսվում են։ Հասարակության մտածելակերպն է․օրենքը ստեղծված է խախտելու համար՝ «կխախտեմ, կվճարեմ, հետո էլի կխախտեմ»։ Սրա պատճառը նաև այն է, որ սահմանված տույժերի չափը ցածր է։
- Մարկ Գրիգորյանլրագրող
Երբ հասարակությունն ակտիվանում է ու օգնության է կանչում զանգվածային լրատվությանը, այդ ժամանակ հաջողում է:
Քիվերի զարդանախշերը կարող են լինել և՛ հուշարձան համարվող, և՛ չհամարվող շենքերի վրա։Շենքերը, որոնք համարվում են հուշարձան, ներառված են պատմության և մշակութային հուշարձանների ցանկի մեջ։ Կան շենքեր, որոնք հայտարագրված են որպես նորահայտ հուշարձան, որոնց ճակատային հատվածում որևէ փոփոխություն չի թույլատրվում անել։
Շենքերը, որոնք հուշարձան չեն համարվում, բայց ունեն մշակութային արժեք ունեցող ճակատային հատվածներ, կարգավորվում են գոտևորման նախագծերով։ Այս նախագծերն են սահմանում, թե ինչպես կարելի է վերակառուցել կամ փոփոխել շենքերը՝ առանց խաթարելու դրանց պատմամշակութային դիմագիծը։ Նորմատիվ փաստաթղթերի և կանոնակարգերի մշակումը նպատակ ունի ապահովել պահպանման արդյունավետությունը։ Դրանք սահմանում են թույլատրելի և արգելված միջամտությունները, ինչպես նաև նախատեսում են պատժամիջոցներ խախտումների համար։ Նույնիսկ, եթե շենքի ամբողջական ոչնչացում չի իրականացվում, ցանկացած փոփոխություն, որը խախտում է շենքի սկզբնական տեսքը, կարող է վնասել նրա ճարտարապետական ձևը:
Շենքերը, որոնք հուշարձան չեն համարվում, բայց ունեն մշակութային արժեք ունեցող ճակատային հատվածներ, կարգավորվում են գոտևորման նախագծերով։ Այս նախագծերն են սահմանում, թե ինչպես կարելի է վերակառուցել կամ փոփոխել շենքերը՝ առանց խաթարելու դրանց պատմամշակութային դիմագիծը։ Նորմատիվ փաստաթղթերի և կանոնակարգերի մշակումը նպատակ ունի ապահովել պահպանման արդյունավետությունը։ Դրանք սահմանում են թույլատրելի և արգելված միջամտությունները, ինչպես նաև նախատեսում են պատժամիջոցներ խախտումների համար։ Նույնիսկ, եթե շենքի ամբողջական ոչնչացում չի իրականացվում, ցանկացած փոփոխություն, որը խախտում է շենքի սկզբնական տեսքը, կարող է վնասել նրա ճարտարապետական ձևը:
Այստեղ քարտեզով, ըստ Երևանի վարչատարածքների, երևում են շինթույլտվությունները: Տվյալները վերցված են Երևանի քաղաքապետարանի էջից։
667
676
719
728
372
729
113
192
257
467
373
730
Քաղաքի փոփոխվող դիմագիծն երևում է տարբեր վարչատարածքների (Կենտրոն, Արաբկիր, Շենգավիթ, Մալաթիա-Սեբաստիա) շենքերի տանիքներին նայելիս:
Հուշարձան համարվող շենքերում փոփոխություններ կատարել հնարավոր է միայն գիտամեթոդական խորհրդի հաստատմամբ։ Ցանկացած նախագիծ, մինչև իրագործումը, անցնում է փորձաքննություն՝ ստուգելու իրավական և մասնագիտական չափանիշներին համապատասխանությունը։ Այս գործընթացում ներգրավվում են տարբեր գերատեսչություններ, որոնք գնահատում են մշակված փաստաթղթի համապատասխանությունը քաղաքաշինական նորմերին։
Վերահսկողությունը շարունակվում է նաև իրականացումը սկսելուց հետո․տեսչական մարմինները ապահովում են, որ նախագծից շեղումներ չլինեն։
— Նունե Պետրոսյան
ՀՀ քաղաքաշինության կոմիտեի փոխնախագահ
— Նունե Պետրոսյան
ՀՀ քաղաքաշինության կոմիտեի փոխնախագահ
Սակայն պատժամիջոցները միշտ չէ, որ համարժեք են պատճառված վնասին, ուստի անհրաժեշտ է մշակել մեխանիզմներ, որոնք կստիպեն խախտողին վերականգնել վնասված շենքի տեսքը: Օրենսդրական փաստաթղթերը մշտապես պետք է վերանայվեն և թարմացվեն՝ հաշվի առնելով նոր ծագող խնդիրները։
Այս պահին, Քաղաքաշինության կոմիտեի նախաձեռնությամբ, մշակվում է Երևանի կենտրոնի վերաբերյալ օրենքի նախագիծ, որը սահմանելու է դիմագծի պահպանման համար անհրաժեշտ սահմանափակումներն ու չափորոշիչները։ Օրենքի հաստատումից հետո այն կդառնա պարտադիր փաստաթուղթ, որը թույլ չի տա քաղաքաշինական անկանոն միջամտություններ։
— Նունե Պետրոսյան
ՀՀ քաղաքաշինության կոմիտեի փոխնախագահ
— Նունե Պետրոսյան
ՀՀ քաղաքաշինության կոմիտեի փոխնախագահ
Պատճառները շատ են․․․
Անօրինական շինությունները օրինականացվել են, այդ պատճառով էլ հիմա կանգնած ենք Երևանի հենց այս պատկերի առջև։
Քաղաքաշինական օրենքների խախտումը պատշաճ չի իրականացվում, այդ պատճառով էլ ունենք ավելորդ անիմաստ շինություններ։
Համաձայն Երևանի քաղաքապետարանի 2023 թվականի՝ Երևան քաղաքի ճարտարապետությունն ընդգծելու և շենք-շինությունների արտաքին տեսքը պահպանելու որոշման՝ 2023 թվականի ապրիլի 18-ին Երևան համայնքի ավագանու 759-Ն որոշմամբ սահմանվել են գովազդի, գովազդի միջոցի տեղադրման (տեղաբաշխման) նոր չափորոշիչներ։ Ըստ այդ որոշման՝ գովազդը, գովազդի միջոցը պետք է համահունչ լինի Երևանի ճարտարապետությանը և համապատասխանի այն օբյեկտին, միջավայրին, որտեղ տեղադրված է:
Բայց իրականությունն այլ է․..
Երևանը կորցնում է իր դիմագիծը, որովհետև հասարակությունն ու պաշտոնատար անձինք իրենց շահը գերադասում են պատմական ժառանգությունից։
Իսկ շենքերը Երևանի կորցնում են իրենց երբեմնի տեսքը, քաղաքը կորցնում է դիմագիծը. երեկվա գեղեցիկ քիվերով տանիքներն այսօր կորել են ավելորդ շինությունների մեջ…