Ուխտագնացություն
դեպի «կորուսյալ» տուն
դեպի «կորուսյալ» տուն
Նախագծի հեղինակ՝ Լիլիթ Աբրահամյան
Նախագծի ղեկավար՝ Գայանե Միրզոյան
Նախագծի ղեկավար՝ Գայանե Միրզոյան
Արևմտյան Հայաստանի պատմամշակութային ժառանգությունը Հայաստանի տուրիզմի բաղկացուցիչ մաս է։ Տուրիզմը կապող օղակ՝ մեր հիշողության մեջ մշտապես ապրող կորցրած հայրենիքի հետ։ Ուղևորությունը դեպի Արևմտյան Հայաստան, լինի ուխտագնացություն, ճանաչողական այց կամ վաղեմի երազանքի իրականացում, նպաստում է այդ արժեքավոր ժառանգության պահպանմանն ու փոխանցմանը։
Թուրքիան, որպես զբոսաշրջությունից եկամուտ ստացող երկիր, հաճախ առանձնացնում է զբոսաշրջիկի կարգավիճակը ազգությունից։ Արդյունքում հայկական տուրիստական խմբերը կարողանում են գրեթե առանց դժվարությունների անցկացնել իրենց այցելությունը։
Գևորգ Պետրոսյան
«Համշեն» տուրիստական ընկերության համահիմնադիր
Ըստ Գևորգ Պետրոսյանի՝ թուրքական կողմը փորձում է ամեն ինչ անել, որ տուրերը հարթ ընթանան, քանի որ ցանկացած խնդիր ոչ միայն կանգնեցնելու է հայերի հոսքը դեպի այդ երկիր, այլ ընդհանուր կարող է անդրադառնալ Թուրքիայի՝ որպես տուրիստական երկրի իմիջի վրա։ Թուրրքիան սնվում է զբոսաշրջությունից և փորձում է ազգությունը մղել երկրորդ պլան։
- Անժելա Սարգսյան«Համշեն» տուրիստական ընկերության գիդՀայերի շարժառիթը արմատների փնտրտուքն է, հոգևոր ճամփորդությունը կամ ուխտագնացությունը։ Եթե, օրինակ, ինձ հարցնեք` մեր այցելությունների նպատակը ո՞րն է, միանշանակ կասեմ՝ հոգևոր ճամփորդությունը։ Թե՛ կորսված հայրենիքի պատմամշակութային ժառանգության, թե՛ Հայաստանի Հանրապետությունը մեր կարիքն ունեն։ Ես միշտ խմբերիս դա շեշտում եմ, որ թեկուզ 3 օրվա այցելությունը մեզ կտա ավելին, քան մի ամբողջ կյանք ապրելը։
- Հարություն ՄարությանԱզգագրագետՀայերի այցելությունները լոկ զբոսաշրջություն չէ, այլ՝ ուխտագնացություն։
- Գևորգ Պետրոսյան«Համշեն» տուրիստական ընկերության համահմնադիրՄարդիկ հաճախ վերադառնում են ոչ միայն տեսնելու մեր պատմության էջերի ամենակարևոր կետերը՝ Վանից Անի, Կարսից Մուշ, Կիլիկիայի ափերից մինչև Համշեն, այլ շատերը գտնում են իրենց պապական տունը։
Տուրիզմը դեպի Արևմտյան Հայաստան ոչ միայն մշակութային առաքելություն է, այլև կարևոր միջոց՝ ազգային ինքնության պահպանման, պատմական հիշողության վերակագման և պատմամշակութային ժառանգության պահպանման համար։ Շատերը մեկնում են այնտեղ՝ գտնելու իրենց պապերի տները և վերապրելու ընտանեկան հիշողությունները։ Ուղևորությունները նաև խթանում են տեղական կոթողների պահպանությանը․ այցելուների հոսքը նպաստում է տեղացիների և պետական մարմինների կողմից այդ վայրերի նկատմամբ հետաքրքրության աճին։ Հաճախակի այցելությունները երբեմն դառնում են պատմամշակութային ժառանգության փրկության պատճառ։
| Վարագավանքը, որը գրեթե կործանման եզրին էր ու ամբողջությամբ ավերակի էր վերածվում, հայերի այցելությունների շնորհիվ որոշ չափով փրկվեց․ տեղի բնակիչները սկսեցին խնամք տանել, ցանկապատել և պահպանել այն, ինչ դեռ հնարավոր է։ |
Չնայած այն փաստին, որ Թուրքիան ամեն ինչ անում է, որպեսզի զբոսաշրջիկները իրենց ապահով զգան, մենք հաճախ մոռանում ենք այն հանգամանքը, որ այդ ամենի ստվերում վերանում, խեղաթյուրվում և ոչնչացվում է Արևմտյան Հայաստանի պատմամշակութային ժառանգությունը։
Ի՞նչ դրդապատճառով է Թուրքիան վերականգնում հայկական եկեղեցիները։
Տուրիստական տեսանկյունից, եթե դիտարկենք, Թուրքիան նորոգում է հայկական եկեղեցիները, բայց հիմքում ընկած է պատմական հետքերի վերացման նպատակ։ Օրինակ՝ Անին գտնվում է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի վերահսկողության տակ, որտեղ ընթանում են վերանորոգումներ, և այդ ամենից հետո հայկական հետքը նվազում է։ Եթե հարց հնչի հայկականության մասին, կլինի այսպիսի պատասխան՝ «Հայերն այստեղ ապրել են, իրենց հետքը թողել, մենք էլ այնքան մեծահոգի ենք, որ պահում և պահպանում ենք»։
Անժելա Սարգսյան
Հուշարձանագետ-թուրքագետ, «Համշեն» տուրիստական ընկերության գիդ
Արևմտյան Հայաստանը, լինելով պատմականորեն հարուստ և մշակութային ժառանգությամբ հայտնի տարածք, ունի մեծ ներուժ զբոսաշրջության զարգացման համար․ այստեղ կարող են զարգանալ էկոտուրիզմը, արկածային զբոսաշրջությունը և լեռնագնացությունը։ Սակայն քաղաքական և տնտեսական իրողությունները բարդացնում են տուրիզմի զարգացումը դեպի Արևմտյան Հայաստան՝ սահմանների փակ լինելու և տրանսպորտային ենթակառուցվածքների սահմանափակումների պատճառով։
“
Զբոսաշրջությունը զարգացնելու և մեր պատմամշակութային կոթողները պահպանելու համար՝ կան մի շարք քայլեր, որոնք իրականացնելիս կհասնենք ցանկալի արդյունքի։
-Լուսինե Գասպարյան
Տուրիզմի ոլորտի փորձագետ
-Լուսինե Գասպարյան
Տուրիզմի ոլորտի փորձագետ
Արևմտյան Հայաստանի հուշարձանների պահպանման համար անհրաժեշտ են միջազգային կազմակերպությունների հետ համագործակցություն, պատմական արխիվների թվայնացում, վիրտուալ թանգարանների ստեղծում, ինչպես նաև գիտական արշավախմբերի գործուղում դեպի պատմական վայրեր։ Այս մոտեցումները ոչ միայն կզարգացնեն գիտական և մշակութային տուրիզմը, այլև կարող են նպաստել տնտեսական նոր հնարավորությունների ստեղծմանը։
Լուսինե Գասպարյան
Տուրիզմի ոլորտի փորձագետ
“
Սահմանների փակ լինելը խանգարում է հանգիստ տուրիստական այցերին, սակայն սա խնդիրներից միայն մեկն է։ Եթե քաղաքական իրավիճակը փոխվի և Հայաստանը պատրաստ լինի զարգացնելու օդային ու ցամաքային փոխադրամիջոցներով դեպի Արևմտյան Հայաստան տանող ճանապարհները, ապա դա կնպաստի զբոսաշրջության լայն տարածմանը։
-Լուսինե Գասպարյան
Տուրիզմի ոլորտի փորձագետ
-Լուսինե Գասպարյան
Տուրիզմի ոլորտի փորձագետ
Կերտել հիշողություն
Ճանապարհներն ընթանում են դեպի հիշողություն և արմատներ։ Նրանք, որոնք մեկնում են Արևմտյան Հայաստան և վերադառնում ոչ միայն նոր տպավորություններով, այլ հույզերով լի աչքերով ու պատմություններով։ Այս ճամփորդությունները դառնում են լուռ վկայություններ այն մասին, որ հիշողությունը ոչ ոք չի կարող ջնջել, իսկ հոգևոր կապը՝ կոտրել։ Երբ հայ զբոսաշրջիկը կանգնում է ավերված եկեղեցու դիմաց, քայլում կորցրած գյուղի ճանապարհով, նա վերագտնում է ոչ միայն տարածք, այլ՝ ինքնություն։ Եվ քանի դեռ կան մարդիկ, որոնք պատրաստ են այս ուղին անցնելու՝ ցավով, հուզմունքով, բայց հաստատակամությամբ, մեր պատմությունը երբեք չի լռի։