Բուհերի անդրադարձը խնդրին. պատկերացումներից իրականություն
Աբովյանի անվան հայկական պետական մանկավարժական համալսարանի Հատուկ և ներառական կրթության ֆակուլտետի դեկան Գոհար Հովյանի խոսքով՝ համալսարանում իրականացվել են որոշ քայլեր միջավայրի հարմարեցման ուղղությամբ։ Մասնավորապես՝ տեղադրվել են սենսորային ռելիեֆով վերելակներ տեսողության խնդիր ունեցող անձանց համար, իսկ աստիճանների եզրերը ներկվել են դեղին թույլ տեսողություն ունեցողների կողմնորոշումը հեշտացնելու նպատակով և այլն։ Այնուամենայնիվ, տիկին Հովյանը շեշտում է՝ իրականացված քայլերը դեռևս ամբողջական լուծում չեն ապահովում։

Խաչատուր Աբովյանի անվան հայկական պետական մանկավարժական համալսարան
Ըստ Երևանի պետական համալսարանի (ԵՊՀ) մամուլի խոսնակ Քնար Միսակյանի՝ համալսարանում գործում են մի շարք աջակցության ծրագրեր, այդ թվում՝ անհատական ուսումնական պլանների մշակման հնարավորություն, մատչելիության ապահովում, ինչպես նաև ուսումնական նյութերի հարմարեցում սովորողների տարբեր կարիքներն ապահովելու նպատակով։ Վերջին ժամանակահատվածում ԵՊՀ տարբեր մասնաշենքերում տեղադրվել են հատուկ վերելակներ, ներսում՝ թեքահարթակներ, ինչպես նաև իրականացվել են համապատասխան գծանշումներ։

Երևանի պետական համալսարան
Արամ Պետրոսյանը, որն ունի լսողության խնդիր, ուսում է ստացել Մխիթար Սեբաստացի կրթահամալիրում 10 տարի։ դպրոցական վերջին երկու տարիները՝ 11-12-րդ դասարանները, սովորել է Դիլիջանի միջազգային դպրոցում։ Այժմ Մակալեստրի համալսարանի 2-րդ կուրսի ուսանող է, որտեղ աշխարհագրություն ու տնտեսագիտություն է սովորում։


«Հայաստանի կրթական համակարգում անհատական մոտեցումը կարևոր դեր ունի, սակայն տեխնոլոգիական հարմարեցումներ գրեթե չկան։ Դասախոսները  աջակցում են լսողական խնդիրներ ունեցող ուսանողներին, բայց համակարգային լուծումների բացակայության պատճառով ուսանողներն ու աշակերտները ստիպված են հավելյալ ջանքեր գործադրել»,- ասում է Արամ Պետրոսյանը։
ԱՄՆ-ում՝ Մակալեստրի համալսարանում, խնդիրը համակարգային լուծում է ստացել։ Ուսանողները դեռ ընդունվելուց առաջ կարող են նշել իրենց կարիքները ու ակնկալիքներն առցանց հարթակում։

Արամ Պետրոսյան
Մակալեստրի համալսարանում հարմարեցումները ներառում են նաև հաշմանդամություն ունեցող ուսանողների աշխատանքային միջավայրում ներգրավվելու հնարավորություններ։ Արամը նշում է, որ աշխատում է համալսարանի գրադարանում, և այցելուների հետ շփումը հեշտացնելու նպատակով համալսարանը նրան տրամադրել է անհատական բարձրախոս։

Հայաստանյան բուհերում իրականացվող հարմարեցումները դեռևս մասնակի և հատվածային բնույթի են։ Ի տարբերություն՝ առաջադեմ միջազգային փորձը, ինչպես Մակալեստրի համալսարանի օրինակը, ցույց է տալիս, որ ներառական կրթության իրական ապահովումը պահանջում է համակարգային մոտեցում, անհատական կարիքների ճանաչում և մշտական աջակցություն՝ բարձրագույն կրթական միջավայրերում: